Мэргэжлийн сүмо бөхийн цагийг эзэлсэн их аварга Хакүхо зодог тайлахаар шийджээ.
Цаг хугацаа гэдэг тасралтгүй урсдаг хойно зодог тайлах цаг эрт орой хэзээ нэгэн цагт ирэх нь тодорхой байсан. Тайхо, Чиёонофүжи, Таканохана зэрэг сүмо бөхийн олон аваргууд энэ л жамаар зодог тайлан одсон. Японд сакүра цэцэг будран унах лугаа адил одох гэсэн үг бий. Сүмо бөхөд бол ёкозүна цолтон зодог тайлахдаа ч энэ л цэцэг шиг үзэсгэлэнтэй сайхан одох ёстой гэсэн утгатай. Хакүхо хамгийн сүүлийн тэмцээндээ нэг ч өвдөг шороодолгүй 15 давсан амжилтаар 45 дахь түрүүгээ аваад дэвжээгээ орхиж байна. Үүнийг л зодог тайлалтын хамгийн сайхан жишээ гэж хэлэх байх.
Зодог тайлах гол шалтгаан бол гэмтэл бэртэл. Энэ олон жил барилдахад элдэв гэмтэл зөндөө л тохиолдоно. Сүмо бөх жилд 6 башётой тул эмчлүүлж амжилгүй тойргийн барилдаан, дараагийн тэмцээнд орох болно. Ёкозүна цолтон байхгүй бол үзэгчдийн тоо цөөрнө. 15 өдрийн барилдаан болгонд ёкозүна дохёнд гарах ёслол хийж, үзсэн хүмүүс тэр өдрийнхөө хийморь лундааг сэргээнэ. Хакүхо ёкозүна болсон цагаасаа хойш ЁКОЗҮНА гэдэг нэрийг, цолыг нэр төртэйгээр хадгалж, үүрэг, хариуцлагаа дэндүү ухамсарладаг байсан. Тайхо аваргатай уулзаж, аварга хүн ямар байх ёстой талаар байнга зөвлөгөө авдаг байсан. Тийм ч болохоор гэмтэлтэй ч үзэгчдийг хүндлэн, барилдсаар байдаг байлаа.
2010 онд Асашёорюү зодог тайлснаас хойш тэр удаан хугацаанд сүмогийн ертөнцийн ганц аварга нь байлаа.
Сүмогийн холбоог төлөөлнө, элдэв ёслол, арга хэмжээ тасрахгүй, барилдах үүрэгтэйгээс гадна хэлсэн үг, хийсэн үйл хөдлөл бүгд хяналт дор. Ялангуяа сүмо үндэсний спорт тул холбоо нь маш хуучинсаг. Дээр нь Ёкозүнагийн зөвлөл гэсэн нэг байгууллагатай. Сүмод огт хамаагүй зохиолч, зураач, сонины газрын эзэн зэрэг олон эрхмээс бүрдсэн энэ газар ёкозүна цол олгох асуудал эрхэлдэг ч үнэндээ монгол аваргуудыг бол өөлөх, шүүмжлэх нь олонтаа. Хүнд гэмтлээ бүрэн эмчлүүлэх зав ч олголгүй барилд гэж шахна.
Сүмо бөхийн хамаг рекордыг эвдсэн их аваргад анхaapуулга өгнө. Түрүү бөхийн ёслолд Монгол хэлээр мэндчилгээ хэллээ гэж шvvмжилнэ, үзэгчдийг уухайлууллаа гэж зaгнaнa.
Хакүхо Токиогийн олимпод оролцсон Монголын шигшээ багийн албан элч төлөөлөгчөөр ажилласан. Олимпын тосгонд монгол тамирчдтайгаа уулзаж, тэмцээн үзэн дэмжихээр очиход мөн л хэвлэл мэдээллээр бөмбөгдөж байлаа.
Токиогийн олимп бол их аваргын хувьд жирийн нэг олимп биш маш их утга учиртай наадам байсан. Алс тэртээ 1964 онд Токиод болсон олимпын наадамд монголчууд анх удаа оролцсон. Аваргын аав Жигжидийн Мөнхбат аварга чөлөөт бөхийн тэмцээнд оролцож байв. Тиймээс энэ жилийн Токиогийн олимпод оролцох нь түүний хувьд их чухал үйл явдал байсан юм.
Хакүхо өөрөө ч Токиогийн олимпын дараа зодог тайлна гэж ярьж байсан. Долоодугаар сарын тэмцээний түрүү бөхийн ярилцлага дээр дараагийн зорилго гэж сэтгүүлч асуухад Хакүхо ‘Ёкозүна цолтой 900 давах’ гэж хариулж байсан юм. Нагоя башёгийн дараа түүний ёкозүна цолтой давааны тоо 899 байсан тул дараагийн Намрын тэмцээнд нэг давахад л 900 даваа. Тэр үгийг сонсоод аварга Намрын тэмцээнд нэг даваад зодог тайлах нь дээ гэсэн сэтгэгдэл төрж байсан билээ.
Ийм олон үйл явдал ээлж дараалан тохиолдож байхад ямар ч хүн юуны төлөө олныг баясган барилдаж байгаадаа эргэлзэх зүйл гарах биз. Магадгүй барилдах хүсэл алга болж ч болох.
Одоо Хакүхогийн өмнө ояката болж, шавь нараа аварга, арслан болгох зорилго бий. Гарын шавь ч олон. Мэргэжлийн сүмод түүхэнд үлдсэн их аваргууддаа ичидай тошиёри хэмээх онцгой эрх олгодог. Хэн дуртайд нь өгөхгүй энэ эрх нь зодог тайлсан хойноо өөрийн нэрээр шинэ дэвжээ байгуулах эрх юм. Сүмогийн урт удаан түүхэн дунд Тайхо, Китаноүми, Чиёонофүжи, Таканохана гэсэн дөрвөн аваргад л энэ эрхийг олгосноос Чиёонофүжи сайн дураар татгалзаж байв.
Удахгүй Сүмогийн холбооноос Хакүхогийн зодог тайлах хүсэлтийг албан ёсоор хэлэлцэнэ. Энэ хурлаас манай их аваргад нэрээрээ дэвжээ нээх эрх өгөх ёстой.
Монголчууд бид ‘Хакүхо’ дэвжээний бөхчүүдийг дэмжиж, дээлийн захыг нь мушгиж суух болно.
Эх сурвалж: Zindaa.mn
