БHCУ-д дахь Монголын эмэгтэйчүүдийн холбооны тэргүүн П. Майнбаяртай хийсэн ярилцлагыг хүргэж байна.
-Танай холбооны зүгээс коронавирустэй холбоотой аян өрнүүлж байгаа гэсэн. Яг ямар учиртай, хэнд чиглэсэн аян бэ?
-БНСУ-д үйл ажиллагаа явуулж байгаа төрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгж болон хувь хүмүүс нийлж санаачлан “Хайртай хүмүүсээ хамгаалцгаая” аяныг энэ сарын 13-наас эхлүүлээд байна. Аян маань энэ сарын 30 хүртэл үргэлжлэх юм. Энэхүү аянд зөвхөн Солонгос төдийгүй дэлхий нийтэд ажиллаж амьдарч буй бүх монголчууд нэгдэж оролцох боломжтой. Сайхан сэтгэлт монголчуудаасаа цугларсан хандивыг Элчин сайдын яамаар дамжуулж Эрүүл мэндийн яамд хүргүүлэх ба ажлын халуун голомтод ажиллаж буй, эмч сувилагч, ажилчдад хүргэх зорилготой.
-Одоогийн байдлаар аянд хичнээн хүн хамрагдаж байгаа вэ. Гаднаас хүмүүс хэр хамрагдаж байна?
-Өнөөдрийн байдлаар 44 хүн 1.218.000 вон, Монгол дансанд 280.000 төгрөг цугларсан байна. Солонгос болон Монголоос, Унгараас илгээсэн хандив байна. Мөн холбоод байгууллагууд ихэвчлэн нэгдсэн учраас Байгууллагууд дотроо хандиваа цуглуулж байгаад нэгдсэн дансандаа төвлөрүүлэх зохион байгуулалтаар ажиллаж байна.
-Манай улс Солонгос дахь иргэдээ татаж авч байгаа. Гэтэл вирус орж ирлээ хилээ хаа гэх бухимдал бас үүсэх болсон. Энэ тал дээр та ямар бодолтой байна. Наана чинь нөхцөл байдал ямар байна вэ?
-Энд нөхцөл байдал харьцангуй тогтворжиж байна. Харьцангуй халдвар авсан хүмүүсийн эдгэрэлт өндөр, нас баралт бусад орныг бодвол бага байна.Солонгосоос иргэдээ татах нь төр засгийн авч хэрэгжүүлж байгаа зөв бодлого гэж харж байгаа. Солонгосоос очсон иргэд бол энд суурин байдаг хүмүүсийг биш өндөр настан, нялх балчир хүүхдүүд, хүнд өвчтэй гээд зайлшгүй хүнд байдалд орж гацсан иргэдээ татсан. Эдгээр иргэдэд энд удаан байхад байрлах газар, эз, идэх хоолноос авахуулаад олон хүндрэл бэрхшээлийг хил хаалттай үед давж туулж очиж байгаа шүү дээ. Мэдээж бусад залуу хүмүүсийн хувьд эх орондоо, хайртай гэр бүлдээ эрс тээж очихыг хүсэхгүй байгаа. Бүгд л ар гэр ах дүү нар, эх орондоо санаа зовж байгаа учраас хандивын аянд идэвхтэй оролцож байна.
-Солонгост амьдарч байгаа хүмүүсийн сэтгэл санаа хэр байгаа бол?
-Ихэнх албан газрууд хаалгаа хаасан. Үйл ажиллагаагаа зогсоосон. Дээр нь сургууль, цэцэрлэгүүд карантилагдаад хөл хорионд удлаа. Хоорондоо утсаар интернэтээр холбогдож мэнд усаа мэдэх түвшинд л байна. Удаан хугацаанд хөл хорио тогтоосон болохоор сэтгэл зүйн хувьд ч эдийн засгийн хувьд ч хүндэвтэр байна.
-Гадаад иргэдэд хамгаалах хэрэгсэл маск авахад хүндрэлтэй байна гэсэн. Гадаад хүнд өгөхгүй гээд. Энэ үнэн үү?
-Эмийн сан, И-Март дэлгүүр, шуудангийн газруудад гадаад иргэний үнэмлэх, улсын эрүүл мэндийн даатгалтай гадаад иргэдэд л маск зарж байна. Гадаад иргэний үнэмлэхтэй ч даатгалгүй бол авах боломжгүй.
-Тэгэхээр хууль бус иргэд наад зах нь маск ч авч чадахгүй хэцүү л байгаа юм байна?
-Даавуун маск, эсвэл гадуур үнэтэй зарагдаж байгаа маскнуудыг хэрэглэж байгаа болов уу гэж бодож байна.
-Таны хувьд холбоо гэлтгүй Солонгост байгаа иргэдэд янз бүрийн тусламж үзүүлдэг. Сүүлийн үед иргэдийн нийгмийн асуудалтай ямар ажлуудад анхаарч ажиллаж байна вэ?
-Миний хувьд БНСУ дахь Монгол эмэгтэйчүүдийн нэгдсэн холбооны тэргүүний албыг гүйцэтгээд гурав дахь жилдээ ажиллаж байна. Манай холбоо нь Солонгост ажиллаж амьдарч байгаа иргэдэд энд дасан зохицох, мэдээ мэдээлэл хүргэх, тусламж дэмжлэг хэрэгтэй иргэдийн дуу хоолойг сонсож холбогдох газарт нь холбож өгөх гэх мэт олон талын үйл ажиллагаа явуулдаг. Үүнээс гадна Монгол Улсын соёл урлаг, хэл, ёс заншлыг гадаад оронд сурталчилан таниулах ажлыг хийгээд 10 дахь жилийнхээ нүүрийг үзэж байна. Мөн Хилийн чанад дахь монголчуудын зөвлөлийн удирдах зөвлөлөөр ажилладаг. Хилийн чанадад ажиллаж амьдарч байгаа иргэдийн нэгдэл бөгөөд зөвлөлөөр дамжуулж гадаадад ажиллаж амьдарч байгаа иргэдийнхээ дуу хоолой болж төр засагтаа бодлогын асуудлуудыг өргөн барих, мөн улс орныхоо хөгжил дэвшилд дэвшилтэд санаа оноог хүргэж батлуулах үүрэгтэй газар юм. Түүнчлэн Сөүл хотын гадаад иргэдийн төлөөлөгчдийн хуралд дэд тэргүүний үүрэг гүйцэтгэж байна.
-Тэр нь ямар учиртай алба бэ?
-Энэхүү хурал нь 22 орны 45 гишүүдтэй олон орны холбоод клубийн лидерүүдээс бүрдсэн хурал юм. Сөүл хотод ажиллаж амьдарч буй гадаад иргэдийн ажиллаж амьдрах таатай нөхцөлийг бий болгох, тэдэнд зориулсан бодлогын асуудлыг хэлэлцэн холбогдох газар хүргэх үүрэгтэй. Мөн Сөүл хотын хөгжил дэвшилд шинэлэг санааг дэвшүүлдэг гэсэн үг.
-Амьдрах эрхтэй иргэдээс илүүтэйгээр хууль бус иргэдийн хувьд асуудал их байдаг. Ихэвчлэн ямар асуудлаар ханддаг вэ?
-Ажилласан газраасаа цалингаа авч чадахгүй тохиолдол ихэвчлэн тохиолддог. Мөн эмнэлгийн үйлчилгээ авахад даатгалгүй бол гадаад иргэдэд маш өндөр үнээр үйлчилдэг. Тиймээс иргэд ихэвчлэн тэвчих, эсвэл Монголоос эм тариа захиж дур мэдэн өөрсдийгөө эмчлэн, хүндрэх гэх мэт хүндрэлүүд гардаг. Мөн ажлын байрны төрөл бүрийн дарамтад өртөх асуудал ажиглагддаг. Хэл амаар дарамтлах, бэлгийн дарамтад орох үзэгдлүүд их байдаг.
Түүнчлэн ажлын байранд гэмтэж бэртсэн тохиолдолд хуулийн мэдлэг дутмаг, мэдээлэл хомсоос болж хохирч үлдэх тохиодолууд ч их. Ажлын байранд гэмтэл авсан тохиолдолд хууль ёсны, хууль бус ч бай үүнийг харгалзахгүй тухайн ажил олгогч талаас эмчилгээ болон, ажлаагүй өдрийн цалинг олгох хуультай байдаг. Харамсалтай нь иргэд үүнийг тэр болгон мэддэггүй.
-Үнэхээр хөдөлмөрлөсөн хөлсөө авч чадахгүй тохиолдолд тухайн иргэн яах ёстой вэ?
-Гадаад ажилчдын эрхийг хамгаалах төвүүд их байдаг.Сөүл хотод Хөдөлмөр нийгмийн хамгаалал үйлчилгээний төв байна. Энд гэрээт ажилчдад үйлчлээд зогсохгүй хууль бус оршин сууж байгаа иргэдэд ч мэдээлэл үйлчилгээ үнэгүй өгдөг.
-Тэгвэл эмэгтэйчүүдтэй холбоотой асуудалд хэр анхаарал тавьж байна. Ажлын байран дээрх бэлгийн дарамтааас эхлээд эмэгтэйчүүдтэй холбоотой маш олон асуудал байдаг?
-Энэ бол их нарийн асуудал. Энэ тохиолдолд бид шууд Гадаад эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах төвд холбож өгдөг. Сэтгэл зүйн хувьд ч тэр олон талын хямралд орсон байдаг. Нарийн мэргэжлийн байгууллага хүлээн авч арга хэмжээ авах нь аль аль талдаа аюулгүй байдлыг хангаж буй явдал. Олон төрлийн асуудалтай иргэд ханддаг. Жишээлбэл, нэг эмэгтэй бусдын гарт их хүнд бэртэж эмнэлэгт хэвтсэн. Тухайн эмнэлэгтэй холбооны зүгээс маш нягт хамтарч ажилласан ба тухайн эмэгтэйн амь нас аюулгүй болж эмнэлгээс гараад гадуур эмчилгээ заалгаад гарсан. Эмэгтэй хэвтэрт байсан учраас заавал тусгай түргэн тусламжийн машинаар л явах боломжтой байсан. Дээр нь эмнэлгээс гараад байрлах газаргүй хүнд байдалтай. Тухайн үед шууд Гадаад эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах төв рүү холбогдож эмэгтэйчүүдийн түр хорогдох байрандаа байрлуулж өгөхийг хүссэн. Холбооны хүсэлтийг хүлээн авч 119 буюу түргэний тэргээр очиж эмнэлгээс авч байрандаа оруулсан. Нутаг буцтал эмнэлэг ирж очих тоолонд тухайн төвөөс зардал бүх зардлыг дааж байсан. Энэ мэтчилэн хүнд асуудал их гарна.
-Хууль бус учраас цагдаад баригдчих болов уу гэсэн айдсаас болж эмэгтэйчүүд ихэнхдээ хохирч үлдэх, эсвэл асуудлаа бүр дордуулдаг гэж байсан?
-Тийм шүү. Ажил хийж байхад ихэвчлэн удирдах ажилчид нь биед нь зөвшөөрөлгүй хүрч илж таалах гэх мэт биеэр болон хэл амаар бэлгийн дарамт үзүүлэх тохиолдол их. Үйлдвэрийн даргадаа удаа дараа хүчиндүүлж, эсэргүүцэл үзүүлвэл зодож хүч хэрэглэсээр их удаан явсан хохирогч байдаг. Сүүлдээ тэсэхгүй найздаа мессэж бичиж мэдэгдсэнээр бидэнд холбогдсон тохиолдол бий.
-Манай улсаас нэг эмэгтэй Солонгост ял эдэлж байгаа гэж сонссон. Танай холбооны зүгээс тухайн иргэнийг очиж эргэсэн байсан. Энэ талаар?
-Тийм ээ. Бид холбоонд дотроо хандив өрнүүлээд бас ном, сэтгүүл цуглуулаад эргэж очсон. Биднийг очиход төрсөн эгч дүүсээ ирж байгаа юм шиг л баярлан. Цөөхөн хором ч гэсэн дотно ярилцсан. Хувь хүний нууц, аюулгүйн байдлыг бодолцож бид холбоон дотроо чимээгүй зохион байгуулаад өнгөрсөн. Хөл хорио тавигдвал дахин очно гэж бодож байна.
-Юунаас болж ял сонссон юм бол. Хэзээ эрх чөлөөтэй болох вэ?
-Хувь хүний нууц учраас бид хэлэх боломжгүй. Нэлээд хэдэн жил тэнд хоригдож байгаа юм билээ. 2022 онд суллагдана.
