Монголын Үндэсний музейн Эртний түүхийн танхимд гарч байгаа “Хүннү: Археологийн шинэ нээлт” тусгай үзэсгэлэн гуравдугаар сарын нэгэн хүртэл үргэлжилнэ. Тус үзэсгэлэнд Ноён уулын дурсгалт газарт Монгол-Оросын хамтарсан экспедицийн малтлага хийсэн Хүннүгийн язгууртны булшнаас илэрсэн олдворуудаас 200 гаруй дэсийн 400 орчим зүйлсийг сонгож, дэглэн үзүүлж байна.
Дээрх судалгааны үр дүнд өмнө нь бүтэн байдлаар илэрч байгаагүй нэхмэл эдлэл, Ромын эзэнт гүрнээс гаралтай мөнгөн хөөмөл чимэг, домгийн амьтдын дүрст адууны мөнгөн тоног зэрэг ховор олдворууд илэрсэн нь Хүннү судлалд шинэ эх хэрэглэгдэхүүн бий болгосон “шинэ нээлт” болсон аж.
Тодруулбал, Хүннүгийн язгууртны оршуулгаас алт, мөнгөөр урласан баялаг олдвор илэрдэг ч хамгийн сонирхол татсан нь Ноён уулын 20 дугаар булшнаас илэрсэн Грек-Ромын хийц маягаар бүтээсэн чимэглэл юм. Голч нь 15 см, дугуй хэлбэртэй чимэглэлийг хөөмөлдөж урлахдаа эр, эм нүцгэн хүнийг барын арьсан дээр суусан байдалтай дүрсэлжээ. Эрэгтэйн цээж үл ялиг баруун тийш хандсан, хоёр гараараа хойш тулан гэдрэг хагас хэвтэж, толгойгоо арагш гэдийлгэн, хоёр хөлөө хагас нугалсан харагдана.
Харин эмэгтэй баруун хөлөө нугалж, зүүн хөлөө хагас нугалан эрэгтэйн баруун өвдгөн дээр цээжээрээ үл ялиг баруун тийш хандан сууж, нүүрээрээ зүүн тийш хагас эргэсэн, зүүн гараа хойш сунган эрэгтэйн баруун мөрөн дээр тавьсан байдалтай урласан байна. Үүгээр зогсохгүй гадна хүрээг давхар ховилдон, найман ширхэг нүх тойруулан гаргасан байх ба нэг нүхэнд хадаасны үлдэгдэл хадгалагдан үлджээ.
Чимэглэлийн хүрээ дээд хэсэгтээ гэмтэж, сэтрэн бага зэрэг гажсан байна. Судлаачид чимэглэлийг 98 хувь нь мөнгө, 0.8 хувь нь зэс, 0.02 хувь нь цагаан тугалга, 0.09 хувь хар тугалга, 0.01 хувь нь цайрын найрлагатай болохыг тодорхойлсон юм.
