Эх сурвалж: Сэтгүүлч Б.Отгон
С.Баярын АНУ-д худалдаж авсан хауснуудыг хурааж, 5 жил хорих ял оноов.
1. Оршил: 2009.10.06-д байгуулагдсан Оюутолгойн гэрээ Монгол улсад ашиггүй,хууль зөрчиж байгааг уул уурхайн доктор С.Авирмэд, Ч.Хурц, Балжинням… нарын эрдэмтэд, иргэний хөдөлгөөнүүд чадлаараа эсэргүүцсэн ч Ерөнхий сайд С.Баяр “өөрийнхөө хар толгойгоор хариуцна” гэж хэлээд гэрээг хууль бусаар /орд ашиглах ТЭЗҮ-гүй буюу техник эдийн засгийн үндэслэлгүй / байгуулж билээ. Аргаа барсан эрдэмтэд маань энэ бол “Хөрөнгө оруулалтын гэрээ” яавч биш. ХОГ,КОЛОНЧЛОЛЫН ГЭРЭЭ… гэж хоолойгоо сөөтөл орилсон ч Баабар мэтийн улаан хамгаалагчид “хөгжилд садаа бологч өвгөчүүл үхвэл таарна” ухааны юм бичиж олны тархи угааж байгаад гэрээг байгуулж билээ. Эсэргүүцэгч “эх оронч”-доос зарим нь тэнгэрийн орноо оджээ.Өнөөдөр үнэнд гүйцэгдэж, Оюутолгойгоос олборлосон алт зэсээ бид өр зээл, хүүнд өгсөөр үлдэх ашиг “дашийн шог”.
Дараагийн “худалдагдсан” Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг нь “ Дубайн төлөвлөгөө” нэрээр гадаадын 15 банкинд орд газраа барьцаанд тавиад хүртэх ашгийг 2038 он болгон хойшлуулсан билээ…..
2. Шүүхийн шийдвэр: Өнөөдөр буюу 2020.07.23-ны өдөр Чингэлтэй дүүргийн шүүхээс Ерөнхий сайд асан С.Баярт 5 жилийн хорих ял оноож, хууль бусаар олж авсан 5,5 тэрбум төгрөгийн орлогыг нь хурааж улсын орлого болгохоор шийдвэрлэв.
С. Баярын найз,авлигын мөнгийг нь охинтой нь нийлж үл хөдлөх
хөрөнгө АНУ-д худалдан авч “угаасан” “Петровис”-ын Ч.Даваанямд 2 жилийн хорих ял оноож, АНУ-д худалдаж авсан 5,7 тэрбум төгрөгийн үнэ бүхий орон сууцыг хураахаар боллоо.
3.Буруутгаж буй үндэслэл: С.Баярыг 2007 оны 11 сараас 2009 оны 10 сарын 28-ны хооронд Ерөнхий сайдаар ажиллах хугацаанд Оюутолгойн гэрээ байгуулагдсан. Ерөнхий сайдын хувьд Оюутолгойг ашиглах хөрөнгө оруулалт татах, гэрээ хэлэлцээр хийхийг Сангийн сайд С.Баярцогт, Байгаль орчны сайд Л.Гансүх, Эрдэс баялаг эрчим хүчний сайд Д.Зоригт нарт үүрэг даалгавар өгч, тогтоол гаргасан. Энэ дагуу 2009.10.06-ны өдөр Стратегийн орд болох Оюутолгойг “Айвонхоу майнз Монголиа Инк”, “Айвонхоу майнз Лимитед”,”Рио Тинто Интернэшнл Холдинг Лимитед” компаниудын хоооронд гэрээ байгуулагдсан. Оюутолгойн ордыг ашиглалтад оруулах хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулахад албаны чиг үүргийн дагуу олж авсан мэдээлэллээ амин хувьдаа ашиглан, цаашид үүсэх нөхцөл байдалд үндэслэн албаны эрх мэдлээ урвуулан ашиглаж, бусдад давуу байдал олгох замаар “хөрөнгөжсөн” гэж үзжээ.
4.Авлигалыг хэрхэн авсан бэ? Ерөнхий сайд С.Баярын найз Ч.Даваанямын хувь нийлүүлсэн “Петровис трейдинг”, “Айвонхоу майнз Монголиа Инк” компаний хооронд 2009.09.01-ны өдөр /Гэрээ байгуулахаас нэг сарын өмнө / “Шатах тослох материал нийлүүлэх гэрээ” байгуулагджээ. Энэ гэрээ 2013 онд дуусах хүртэл хугацаанд “Петровис трейдинг” компанид 418 тэрбум 385 сая төгрөгийн орлого олох боломжийг олгосон байна. Энэ нь “Петровис трейдинг” компанид эдийн засгийн давуу байдал олгож,Монгол улсад хохирол учруулсан гэж үзээд Эрүүгийн хуулийн 263,2-оор С. Баярыг эрх мэдэл, албан тушаалаа урвуулан ашигласан гэж үзжээ
5. Авлигалын мөнгөө хэрхэн угаасан бэ? С.Баяр нь албан тушаалаа ашиглаж, бусдад давуу байдал бий болгох замаар олсон хөрөнгийн эх үүсвэрээ нуун далдлах зорилгоор АНУ-руу явж, хамтрагч Ч.Даваанямтай бүлэглэн АНУ-ын Сиэтл, Нью-Иорк хотуудад 2010-2014 оны хооронд 4 ширхэг үл хөдлөх хөрөнгийг 11.643.000 ам доллараар худалдан авсан байна. Уг үл хөдлөх хөрөнгийг зарж борлуулсан орлогыг С. Баяр болон түүний гэргий Сувдын АНУ дахь “Bank of America” банкны дансаар 2011-2017 оны хооронд 3,596,148 ам доллар буюу 5,5 тэрбум төгрөгийг авч “мөнгө угаасан” байна . Тэд энэ гэмт хэргээ нуухын тулд С.Баярын том охин Б.Нандин болон С.Баярын найз Ч.Давааням нарын хамтран эрхэлдэг гэх үл хөдлөх хөрөнгийн бизнесийг үргэлжлүүлэх нэрийн дор үйлджээ.
Дүгнэлт: Оюутолгойг гэрээ байгуулагдаад 11 жил өнгөрчээ. Эрдэнэтээс 5 дахин том орд мөртлөө улсын төсөвт түүнээс бага татвар төлсөөр ирсэн. Оюутолгойн гэрээг Монгол улсад хохиролтойгоор байгуулсны цаана тухайн үеийн Ерөнхий сайд асан С.Баярын хувийн өчүүхэн эрх ашиг нуугдаж байсныг ШҮҮХ тогтоолоо. Оюутолгойгоос мөнгө авч ард түмний “ тархи угаагчид” өнөөдөр юу хэлмээр байна вэ?
Сэтгүүлч Б.Отгон 2020.07.23
